Een verhaal over helleborussen

Het is ruim 30 jaar geleden dat Wies Voesten, halverwege de winter, naar een hoveniersbedrijf in Emmeloord gaat om potgrond te kopen. Het was namelijk tijd om de kamerplanten te verpotten. Toen ze daar was, liep ze even een rondje buiten langs de tuinplanten.

Ergens in een hoekje staat een bloeiende plant die haar aandacht trekt. De plant stelt nog maar weinig voor; het blad ziet er niet mooi uit en hij heeft maar één bloemstengel met wat mooie bloemetjes eraan. Paars van buiten en licht groen van binnen. Wies neemt het plantje mee, met de vraag welke plant het is. Ze krijgt te horen dat het waarschijnlijk een plant is die helemaal van slag is, nu niet hoort te bloeien en waarschijnlijk niets meer wordt. Maar Wies wil het wel proberen en koopt voor een habbekrats de wonderlijke plant.

“Het was midden in de winter.. tja, iedereen gaat voor planten en bloemen toch kijken in het voorjaar of in de zomer. Nou ik had dit nog nooit gezien!” zegt Wies. Thuis gekomen zet ze haar nieuwe aanwinst op een beschut plekje in de tuin. Google bestaat nog niet en ze heeft ook nog geen plantenboeken, vandaar dat Wies niet kan achterhalen over welke plant het gaat. Zo gaan er jaren voorbij, dat de plant met de paars/groene bloemen iedere winter weer vol in bloei komt, zonder dat Wies (die samen met haar man, een akkerbouwbedrijf runde) een idee heeft welke plant er in haar tuin staat.

Op een dag besluit Wies om naar een lezing te gaan van kweker Hans Kramer, over tuinplanten. Het was vroeg in het voorjaar en Hans had helleborussen mee. “Toen wist ik pas welke plant ik in mijn tuin had staan” zegt Wies. “Het bleek ook nog om een heel bijzondere soort te gaan: de Helleborus purpurascens. Ik dacht; ik moet er nog een paar scoren want dan breidt het zich vanzelf uit in mijn tuin!”. “…En zo is het allemaal een beetje begonnen. Ik ging mee op tuinreizen en zag er steeds meer. Tja, en dan word je toch wel een beetje hebberig! Ik wilde steeds meer helleborussen, ook met andere kleuren, en ging aan de slag! Nou ja, de hommels en de bijen, die laat ik het doen” grapt Wies.

“Mensen zijn in het vroege voorjaar toe aan vrolijkheid in de tuin. De sneeuwklokjes, narcissen en alle andere bollen worden in de herfst in de grond gestopt en dan is het wachten tot ze opkomen. Maar een helleborus begint in januari al te bloeien en dat gaat door tot april en soms tot in mei… Dat is zo’n 4 maanden! Het zijn groenblijvende planten, dus daar heb je het hele jaar wat aan. Ze vullen de tuin goed op met hun volle body. Je hebt tegenwoordig ook soorten met gemarmerd blad, die zijn ook heel aantrekkelijk in de zomer” aldus Wies. De helleborus planten die Wies kweekt in haar Stekkentuin, groeien buiten op de kalkrijke kleigrond van de Noordoostpolder en niet in een kas. Hierdoor duurt het drie jaar voordat ze met de nieuwe eigenaar, bloeiend, de deur uit mogen.

In De Stekkentuin wordt er tussen de middag warm gegeten. Zo wordt de dag in tweeën gedeeld. De ochtend is voor allerlei afspraken en andere dingen en de middag is voor buiten, voor de tuin. Op de vraag of Wies haar leven in dienst heeft gesteld voor haar planten zegt ze: “De planten hebben mij misschien niet nodig, maar ik wel de planten!“. “Ik weet niet precies hoeveel soorten helleborussen er zijn.” vervolgt Wies, “Ik gok zo rond de twintig, maar dan kom je meer in de botanische soorten terecht en die doen het in de gewone tuin niet. Dan moet je ze binnen kweken en er extra zorg aan besteden. Maar er zijn wel veel variëteiten”. “Dit jaar hebben we niet echt een winter gehad, dus zullen de helleborussen eerder verbloeien en maken ze sneller zaad aan. De mooiigheid is er dan in mei wel af.

Ik denk dat in april de meeste bloemen wel klaar zijn en dan zitten de zaaddozen er al in. Straks in april/mei is het zaad rijp en dan knip ik van de planten, die voor mij niet interessant zijn, alle bloemstelen af. Van die enkele die wel interessant zijn, laat ik de bloemen helemaal afrijpen. Het zaad vang ik op, want anders valt het in de moederplant. Doordat hommels en bijen van plant naar plant vliegen, en dus ook van kleur naar kleur, krijg je allemaal nieuwe planten met kleuren door elkaar heen. Hierdoor zijn de zaailingen vaak niet meer hetzelfde als de moederplant. Sommige mensen vinden dat prachtig; alle kleuren door elkaar, maar dat wil ik niet.” “Het opgevangen zaad strooi ik om de plant heen en werk het een beetje in de grond. Ik doe dat vooral bij de helleborussen met Picotee kleuren, met mooie donkere aders en bij de dubbele helleborussen. Zij staan op een veldje bij elkaar, dus de kans dat de zaailingen dezelfde soort Picotees met aders zijn, of ook dubbel zijn net als de moederplant, is wel groot. Maar de kleuren zijn vaak een mix. Het mooiste is als de achterkant van het blad een andere kleur heeft dan de binnenkant. Die Picotees, daar ben ik juist gek op! De zaailingen die hier van komen, nou daar ben ik zuinig op. Dat zou zomaar iets bijzonders kunnen worden.”

“Trouwens: de bloemen van de helleborus, die zie je bijna niet. De gekleurde bladeren waarvan wij denken dat het de bloemen zijn, zijn echter de kelk- of schutbladeren. De echte bloem zit binnenin. Daar zit een kransje (met de kroonbladeren) en daar bevinden zich de stampers en meeldraden. De reden dat de bloemen van de helleborus een beetje naar beneden hangen is uit zelfbescherming. Als het buiten regent hoopt het water zich niet in de bloemen op. Zouden ze rechtop staan dan regent de bloem vol en rot het gewoon weg. De hommels en bijen kunnen er dan niet meer bij en dan zou je nooit zaad krijgen” vertelt Wies.

De Stekkentuin van Wies Voesten houdt de gehele maand maart in de weekenden helleborusdagen: dat start in het eerste weekend van maart, op vrijdag 4, zaterdag 5 en zondag 6 maart. Daarna elke vrijdag en zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur. Entree is gratis. In april worden de helleborusplanten steeds voller en komen de duizenden bollen en andere vaste planten in bloei: ook dan is de tuin elke vrijdag en zaterdag (met entree) open tot oktober.

Ga voor meer informatie naar www.destekkentuin.nl